1937’de Dersim’de neler oldu? Seyit Riza önderliginde Alevi Zazalar neden isyan etti? Isyan nasil bastirildi? Sonrasinda neler yasandi?
Konuya ilgi duyan herkes bir seyler okumus veya duymustur simdiye dek. Kimi agirlikli olarak Kemalist veya devletçi kaynaklardan, kimi ayrilikçi Kürt kaynaklarindan, kimi sosyalist çevrelerden. Elbette herkes kendi gözünden olayi farkli görmüs ve degerlendirmistir.
Okumayi yeni bitirdigim kitap, bir roman, tüm olaylari veya yansimalarini, yasanan belli bir kesiti, küçük bir kiz çocugunun gözünden anlatiyor: Gece Kelebegi (Perperik-a Söe)
Yazari Haydar Karatas kitabin künyesinden ögrendigime göre 1973 dogumlu. Alti yasindan sonra Türkçe ögrenmis, ana dili Zazaca. 1992’den sonra 10 yildan fazla süre hapis yatmis. Simdi yurtdisinda yasiyor.
Beni hayrete düsüren kitabin kendisiyle birlikte yazarin yasam öyküsü. Bu derece mükemmel bir Türkçe nasil olabilir? Anlatimiyla, diliyle, kurgusuyla roman bir harika. Son Ahmet Sik’in basina gelenlerin ardindan saka da olsa insan sormadan edemiyor kendine: Karatas bunu tek basina mi yazmis? Ilk kitabim çiktiginda bana da o dönemin iyi bilinen örgütçü aliskanliklariyla sormustu bir dost: “Bunu sen mi yazdin, yoksa bir komite olarak mi yazdiniz?”
Bir dram, aslinda trajedi demek gerek, bu kadar güzel ve bu kadar dürüst anlatilir. Dürüstlügü ve yansizligi benim ilk okumadan sonra edindigim izlenim. Farkli düsünenler çikabilecektir. Fikirlere, elestirilere açigim. Ama yazinsal ustaligi edebiyat namina içtenlikle sevindirici.
Anlatilanlarsa… Edebiyata hevesiniz azsa, bir çocuk gözünden, yasananlar nelermis, hiç degilse ögrenmek için okuyun derim ben.
1937 Dersim’i bir toplumsal laboratuar. Kemalizm’in iflasinin genis ölçekte ilk kanitlandigi alan. Öyle bir laboratuar ki, dört koldan birçok güç, adeta o halk karsidevrimci olsun, insan düsmani olsun diye her türlü zulmü uygulamislar. Ne ki o topluluk ne insan düsmani haline getirilebilmis, ne ilericilik düsmani… Tunceli ve Tunceli kökenliler hala solcu, hala ilerici.
Degerli dostlar, bu yaziyi aslinda soLküLtür için hazirlamistim, soL’a gönderdim. Oradaki yazim “Tayyip Erdogan’in dostlari: Tatlises, Berlusconi, Bush” baslikli yazimla yer degistirsin istedim. Ayni makalede Ece Temelkuran’in önceki haftaki çok güzel yazisi “Metris’teki Arkadaslarim Nedim ve Ahmet Için: Vakit Geldi”ye küçük bir elestiri de var.
Yer degisikliginin amaci da küçük bir hatirlatma. Evet, soLküLtür diye bir yayinimiz da mevcut, soL’dan bir parmak hareketiyle ulasabileceginiz ayri bir sayfa. Ne var ki oradaki yazi ve haberlerden soL’da baglanti verdiklerimize çok giris yapiliyor, verilmeyenlere görece hayli az giris geliyor. Animsatirim ki sanat ve kültür agirlikli olsalar da soLküLtür’de de ara sira ilginizi çekebilecek ve önemli göreceginiz basliklar bulunmakta!
Son söz olarak ne demeli? Gece kelebeklerini hiç aklinizdan çikarmayin.
Haber Linki: http://haber.sol.org.tr/yazarlar/kaan-arslanoglu/dersim-1937-ve-perperik-a-soe-40944